Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2024
- Tác giả: Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam
- Nhà xb: Khoa học xã hội - 2025
- Số trang: 1339tr
- Khổ sách: 19x27cm
- Hình thức: bìa mềm
Cuốn sách thông báo các phát hiện mới về khảo cổ học trên toàn quốc trong năm 2024, bao gồm 379 bài viết bao gồm các vấn đề như: 6 bài giới thiệu về hoạt động chung của khảo cổ học, 36 bài về khảo cổ học tiền sử, 63 bài về khảo cổ học sơ sử nhà nước sớm, 218 bài về khảo cổ học lịch sử, 50 bài về khảo cổ học Champa-Óc Eo và 6 bài về khảo cổ học dưới nước.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
Khai trương không gian trưng bày thành tựu, kết quả nghiên cứu của Viện Khảo cổ học tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Sáng 20/11 tại Hà Nội đã diễn ra Lễ khai trương không gian trưng bày “Thành tựu, kết quả nghiên cứu theo chủ đề của các đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam”. Viện Khảo cổ học được chọn là đơn vị đầu tiên trưng bày “Thành tựu, kết quả nghiên cứu theo chủ đề của các đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam”. 
Phát biểu tại buổi lễ, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam biểu dương những thành công mà Viện Khảo cổ học đã đạt được trong những năm qua. Đồng thời nhấn mạnh, hoạt động trưng bày kết quả nghiên cứu của các đơn vị trực thuộc trong Viện Hàn lâm tại không gian số 1 Liễu Giai (Ngọc Hà, Hà Nội) sẽ trở thành cầu nối giữa các nhà khoa học, nhà quản lý và cộng đồng, kết nối tri thức hướng tới phục vụ sự phát triển bền vững của xã hội.

20111.jpg
GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu tại buổi lễ.
 

Cán bộ Viện Khảo cổ học tại buổi khai trương trưng bày

Tiến sĩ Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam thông tin về các nội dung trưng bày gồm:

1. Các ấn phẩm tiêu biểu: Hàng nghìn bài báo đăng trên gần 300 số tạp chí Khảo cổ học có chất lượng được công chúng và giới khoa học đánh giá cao.Cùng đó, hệ thống sách có giá trị khoa học cao cũng đã được in ấn vừa phục vụ việc quảng bá Di sản vừa phục vụ tốt công tác nghiên cứu khoa học. Tiêu biểu là các cuốn sách lớn như Hùng Vương dựng nước (4 tập), Trống đồng Đông Sơn, Văn hóa Đông Sơn ở Việt Nam, Khảo cổ học Việt Nam (3 tập), Hoàng thành Thăng Long, Hoàng thành Thăng Long - Lịch sử nghìn năm từ lòng đất, Thành Nhà Hồ… và hàng trăm đầu sách của các cán bộ nghiên cứu khảo cổ học. Trong số đó, cụm công trình Khảo cổ học Tiền sử và Sơ sử Việt Nam của GS. Phạm Huy Thông, Theo dấu các nền văn hóa cổ của GS. Hà Văn Tấn đã được Nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh. Sách Hoàng thành Thăng Long năm 2008 do PGS.TS. Tống Trung Tín chủ biên được sử dụng làm quà tặng cho các nguyên thủ Hội nghị APEC của Nhà nước….

2. Phiên bản trống đồng Đông Sơn: là kết quả 02 đề tài nghiên cứu cấp Cơ sở năm 2015 và 2022 thực hiện bởi các nhà nghiên cứu của Viện Khảo cổ học. Chiếc trống nhỏ được đúc thực nghiệm trống Quảng Chính (Quảng Ninh) theo tỷ lệ 1/1. Hoa văn, kích thước và trọng lượng giống như bản gốc. Chiếc trống lớn được đúc thực nghiệm năm 2015 để nghiên cứu quy trình đúc trống đồng; lấy mẫu hoa văn từ trống đồng Ngọc Lũ I là một trong những chiếc trống nổi tiếng và hoa văn đẹp nhất của trống đồng Đông Sơn. Kết quả đề tài đã đưa ra quy trình đúc trống đồng của văn hoá Đông Sơn và được các nhà nghiên cứu trong nước, quốc tế ủng hộ.

Các đại biểu thảo luận tại gian trưng bày sản phẩm thực nghiệm

Không gian trưng bày sản phẩm thực nghiệm của Viện Khảo cổ học

3. Lá đề chim phượng: Bảo vật quốc gia ở Hoàng thành Thăng Long, được tìm thấy tại Hố A20 Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu (Ba Đình, Hà Nội) trong địa tầng ổn định, phát lộ cùng với nhiều hiện vật và dấu tích nền móng kiến trúc có niên đại thời Lý, thời Trần thế kỷ XI-XIII. Bảo vật quốc gia “Lá đề chim phượng” là hiện vật được tạo tác hoàn toàn thủ công. Đây là một tác phẩm mỹ thuật hài hòa, tinh mỹ thể hiện sự trau chuốt, tài hoa của các nghệ nhân thời Lý. Đồ án trang trí chim phượng trong lòng lá đề đã thể hiện tính biểu tượng cao nhất, vừa phản ánh giá trị biểu trưng của hoàng gia, vừa phản ảnh giá trị biểu trưng của Phật giáo, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa biểu tượng và triết lý của Phật giáo với biểu trưng uy quyền của hoàng gia.

Theo các nhà nghiên cứu, lá đề chim phượng có thể được trang trí ở chính giữa nóc mái cung điện, bởi quy mô kích thước to lớn và ý nghĩa biểu tượng của hiện vật. Đây là một tư liệu đặc biệt quan trọng cho việc nghiên cứu nghệ thuật, kiến trúc và tư tưởng thời Lý nói riêng và Đại Việt thời Lý-Trần nói chung.

2011.jpg
TS. Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học phát biểu tại buổi lễ
 

4. Mô hình 3D kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê Sơ: là tòa chính điện quan trọng nhất trong Cấm thành Thăng Long thời Lê Sơ. Kết quả nghiên cứu khảo cổ học đã đóng góp quan trọng và thiết thực trong việc quảng bá hình ảnh di sản Hoàng thành Thăng Long, giúp hình dung rõ ràng hơn, cảm nhận sâu sắc hơn về vẻ đẹp độc đáo, tráng lệ của kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê Sơ trong Hoàng cung Thăng Long xưa.

20114.jpg
Mô hình 3D kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê Sơ

5. Minh họa những phát hiện mới về khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025: là hoạt động khoa học rất có ý nghĩa mang tầm quốc gia và quốc tế, đưa tri thức khảo cổ, lịch sử, di sản văn hóa toàn quốc đến với giới học thuật trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong nghiên cứu, bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Đây là hoạt động nhằm mục đích tôn vinh lịch sử, giới thiệu những thành tựu nổi bật trong quá trình xây dựng, phát triển hơn 70 năm qua, góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, quảng bá hình ảnh Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đổi mới, năng động, hội nhập sâu rộng với quốc tế.

Tin bài: Nguyễn Thơ Đình

 

Bước đầu công bố niên đại C14 thuyền cổ ở Bắc Ninh

Kết quả phân tích mẫu gỗ do phòng Thí nghiệm của Viện Khảo cổ học thực hiện cho thấy, thuyền cổ ở Bắc Ninh có từ cách đây gần 2.000 năm. Còn mẫu phân tích gửi sang nước ngoài chưa có kết quả.

Cách đây 7 tháng, trong khi cải tạo ao nuôi cá, một người dân ở khu phố Công Hà (phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành nay là phường Song Liễu, tỉnh Bắc Ninh), tình cờ tìm thấy 2 con thuyền cổ.

Sau khi 2 con thuyền phát lộ, theo lời mời của nhóm khảo cổ, PGS.TS Nguyễn Quang Miên (Phòng Thí nghiệm Khảo cổ học - Viện Khảo cổ học) đã đến hiện trường để nghiên cứu.

Hình ảnh thuyền cổ phát lộ ở Bắc Ninh hồi tháng 3.

Ông lấy mẫu gỗ ở ván thuyền và thanh đà ghép dọc để tiến hành phân tích đồng vị phóng xạ Carbon-14 (C14) nhằm xác định niên đại của con thuyền.

Sau nhiều tháng chờ đợi, tại Hội thảo "Những phát hiện mới về khảo cổ học lần thứ 60 - năm 2025", PGS.TS Nguyễn Quang Miên công bố: "Bằng phương pháp C14, niên đại của thuyền cổ ở Bắc Ninh khoảng thế kỷ thứ 2, cách ngày nay gần 2.000 năm, tức giai đoạn Đông Sơn muộn".

Theo ông Miên, đây là kết quả do Viện Khảo cổ học thực hiện tại Việt Nam. Các mẫu gỗ gửi sang nước ngoài để phân tích C14 vẫn chưa có kết quả.

Ngoài ra, PGS.TS Nguyễn Quang Miên còn sử dụng kính hiển vi kỹ thuật số để quan sát cấu trúc vân gỗ. Đây là phương pháp giúp nhà nghiên cứu có dữ liệu về loại cây được người xưa sử dụng.

"Gỗ được dùng đóng thuyền thuộc loại cây thân gỗ kích thước lớn, thời gian sinh trưởng dài trong môi trường tự nhiên. Đây là cây tán lá rộng, thường xanh (xanh quanh năm, không rụng lá theo mùa), phổ biến ở vùng nhiệt đới", PGS.TS Nguyễn Quang Miên thông tin.

PGS.TS Nguyễn Quang Miên chỉ tay vào mô hình của con thuyền thời xưa.

Trước khi tiến hành phân tích C14, mẫu gỗ phải được ngâm trong nước cất, axit, kiềm để loại bỏ tạp chất, giữ lại thành phần gỗ tinh khiết. Tiếp đó, mẫu gỗ tiếp tục được ngâm kiềm, axit và nước cất thêm một lần nữa.

"Kết thúc công đoạn làm sạch, mẫu gỗ được sấy ở nhiệt độ 105 độ C giúp nước bay hơi hoàn toàn. Chúng tôi thực hiện loạt chuỗi phản ứng hóa học để thu được benzen (chất lỏng trong suốt, không màu) rồi hòa tan trong một số hóa chất để đo hoạt độ phóng xạ C-14", chuyên gia nói.

Liên quan đến mục đích sử dụng thuyền cổ tại Bắc Ninh của người xưa, TS Trần Thị Liên (Hội Khảo cổ học Việt Nam), gợi mở sự liên quan giữa con thuyền này với việc thực hiện các nghi lễ cầu mưa thuận gió hòa tại chùa Dâu.

TS Trần Thị Liên cho rằng, theo truyền thống của địa phương, đặc biệt vào thời nhà Lý, khi gặp hạn hán hoặc mưa lũ, nhà vua có thể về đây làm lễ cầu hoặc rước tượng về kinh thành.

Ngày nay, người dân ở đây vẫn tổ chức rước tượng Tứ Pháp để cầu mong mưa thuận gió hòa.

"Tôi cho rằng, thuyền cổ phát lộ ở Bắc Ninh khả năng liên quan đến thực hiện nghi lễ. Về kết cấu, phía trên thân thuyền có thể từng tồn tại sàn nối tạo thành mặt phẳng ước tính rộng khoảng 100m2 được dùng để làm nghi lễ, rước tượng trên sông...", TS Trần Thị Liên nêu ý kiến.

Tại Hội thảo, nhóm nghiên cứu thuyền cổ ở Bắc Ninh của Viện Khảo cổ học cũng đưa ra những đánh giá bước đầu. Hai thuyền được phát hiện có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu kỹ thuật đóng thuyền cổ.

Theo nhóm nghiên cứu, đây là con thuyền 2 thân. Phần dấu tích phát lộ là 2 thân chìm dưới nước khi di chuyển, có chức năng như 2 phao đỡ toàn bộ cấu trúc bên trên. Hiện tại, cấu trúc phía trên không còn dấu vết.

Về điểm độc đáo của thuyền cổ ở Bắc Ninh, nhóm khai quật cho rằng, thuyền được đóng hoàn toàn bằng gỗ, không sử dụng đinh kim loại trong kết cấu và liên kết giữa các tấm ván.

Sau quá trình khai quật, đoàn nghiên cứu từng đưa ra 3 giả thuyết liên quan đến niên đại của thuyền cổ tại Bắc Ninh.

Cụ thể, ở giả thuyết thứ nhất, loại thuyền này có thể được đóng tại Việt Nam, tiếp nối kỹ thuật từ thời Đông Sơn. Giả thuyết này được đưa ra dựa trên việc so sánh phần đáy của hai thân với kết cấu thuyền độc mộc.

Ở giả thuyết thứ hai, nhóm nghiên cứu cho rằng, niên đại của thuyền có thể từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 14 (đời nhà Trần).

Căn cứ vào cấu trúc và vật liệu không dùng đinh kim loại, nhóm đưa ra giả thuyết thứ ba là thuyền không phải được làm ở thời Lê và thời Nguyễn.

"Căn cứ vào các nguồn tài liệu, các nhà khoa học đánh giá đây là di tích thuyền có quy mô, cấu trúc và kỹ thuật là phức tạp và duy nhất phát hiện được cho đến ngày nay, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới", bản đánh giá viết.

Bảo tồn thuyền cổ thế nào?

Liên quan đến bảo tồn thuyền cổ ở Bắc Ninh, các chuyên gia từng nêu quan điểm bảo tồn tại chỗ, xây dựng hệ thống bể hoặc cho 2 thuyền nằm dưới nước.

Chia sẻ với Dân trí cách đây không lâu, TS Nguyễn Việt - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tiền sử Đông Nam Á - cho rằng, bảo tồn thuyền cổ trong phòng thí nghiệm có quy trình phức tạp nhưng hoàn toàn làm được.

Hình ảnh trong một khoang thuyền cổ ở Bắc Ninh.

Với phương pháp này, chuyên gia sẽ tháo rời các tấm gỗ, đánh số thứ tự, trung hoà lưu huỳnh và ngâm trong các bể, thay nước 6 tháng một lần, tiêm polyethylene glycol - hoá chất từng được sử dụng để bảo quản tàu chiến Vasa ở Thuỵ Điển - thay thế nước bị kẹt bên trong gỗ để chống cong vênh, phơi khô từng tấm và mang ra trưng bày.

Trong trường hợp cơ quan chức năng muốn bảo tồn nguyên trạng tại chỗ, ông Việt cho rằng, có thể biến nơi tìm thấy 2 chiếc thuyền thành công viên hoặc bảo tàng ngoài trời.

"Chúng tôi có thể làm mái che và bể ngầm chống thấm để gỗ không tiếp xúc với nước và đất, kiểm soát độ pH, dùng vật liệu chống ẩm và nhiệt... Các chuyên gia bảo tồn tàu ở sông Rhine (Đức) sẵn sàng sang Việt Nam hỗ trợ", ông bày tỏ.

Tin bài: Trần Thành Công

Nhiều kết quả nghiên cứu mới tại Hội thảo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60

Trong hai ngày 13-14.11 tại Hà Nội, Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo "Thông báo khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 - năm 2025" công bố những phát hiện mới, kết quả nghiên cứu khảo cổ học và thảo luận định hướng nghiên cứu trong thời gian tới.
Hội thảo năm nay công bố 385 bài báo khoa học đa dạng, bao gồm các chuyên đề quan trọng từ khảo cổ học tiền sử, sơ sử và nhà nước sớm, đến lịch sử, Champa - Óc Eo và khảo cổ học dưới nước.
Các báo cáo đã mang đến cái nhìn toàn diện về những phát hiện và nghiên cứu mới nhất, cung cấp những cứ liệu khoa học tin cậy, làm giàu thêm tri thức về lịch sử, văn hóa dân tộc, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời phục vụ mục tiêu quốc gia về bảo vệ chủ quyền an ninh và lãnh hải Việt Nam.
Tại Tiểu ban Khảo cổ học Tiền sử, các nhà khoa học đã công bố 6 cuộc khai quật quan trọng nổi bật là Mái đá Ngườm (Thái Nguyên) với địa tầng dày, niên đại 22,5–150 ka được xem là cổ nhất Việt Nam và Đông Nam Á lục địa; Plei Ring (Gia Lai) là di chỉ xưởng chế tác rìu bôn và công cụ hình hạnh nhân niên đại 3000–3500 năm, khẳng định Tây Nguyên có hệ thống công xưởng đá phong phú nhất cả nước. Tiểu ban cũng công bố 6 cuộc điều tra tại Sơn La, Bắc Kạn, Ninh Bình, Nghệ An, Gia Lai, Đắk Lắk đều phát hiện di tích mới; nổi bật là Bắc Kạn với hơn 500 di vật mang kỹ thuật Sumatralith, cùng nhiều nghiên cứu khảo cổ học chuyên sâu khác…


Thảo luận tại tiểu ban KCH Tiền sử

Tại Tiểu ban Khảo cổ học Sơ sử và Nhà nước sớm, gây chú ý trong giới học thuật 2 năm nay là kết quả khai quật tại di tích Vườn Chuối (Hà Nội) xác định địa điểm thứ 3 tại Bắc Bộ (sau địa điểm Đồng Đậu và Đình Tràng) có 4 giai đoạn văn hóa liên tục từ Phùng Nguyên muộn – Đồng Đậu – Gò Mun - Đông Sơn tương ứng với thời kỳ hình thành nhà nước Văn Lang - Âu Lạc ở miền Bắc Việt Nam; khai quật vị trí xây dựng đền Ngô Quyền tại thành Cổ Loa thu hút nhiều ý kiến thảo luận về có hay không có hào thành phía ngoài ụ hoả hồi phía đông nam tường thành Nội; khai quật địa điểm Phan Hiệp (Lâm Đồng); Cù Bị và Kim Long (Vũng Tàu); Quảng Thành và Cù Lao Rùa (Bình Dương); Khai quật tại di tích Lạc Câu – di tích văn hóa sa huỳnh đầu tiên ở lưu vực sông Trường Giang phát hiện nhiều hiện vật tùy táng bằng đá, ngọc bích, mã não, thủy tinh  mạ vàng…

Thảo luận tại tiểu ban KCH Sơ sử & Nhà nước sớm

Tiểu ban Khảo cổ học Lịch sử, công bố nổi bật nhất có thể kể tới là kết quả nghiên cứu tại Hoa Lư, Ninh Bình, kết quả khai quật tại di chỉ Tường Dền và tường Đông Bắc tiếp tục góp phần xác định và làm rõ thêm kỹ thuật xây đắp tường thành thời Đinh - Tiền Lê. Khai quật địa điểm chùa Bà Ngô đã chứng minh các hoạt động cư trú xây dựng kiến trúc và luyện sắt thế kỷ X. Tại Hoàng thành Thăng Long kết quả khai quật khu vực nền nhà pháp binh tiếp tục bổ sung tư liệu cho quá trình nhận thức về thời Hậu Lê đặc biệt cung cấp tư liệu xác định móng nền kiến trúc chính điện Kính Thiên thời Lê và điện Long Thiên thời Nguyễn.
Khai quật thành Luy Lâu phát hiện các dấu tích cho thấy hoạt động đúc trống đồng ở khu vực thành thời Lục Triều với số lượng 2.300 mảnh khuôn đúc đây là nguồn tư liệu quý liên quan đến hoạt động đúc trống đồng trên phạm vi toàn bộ khu vực Đông Nam Á và Nam Trung Quốc.
Tiểu ban Khảo cổ học Champa - Óc Eo, với công bố về kết quả khai quật tháp đôi Liễu Cốc Huế đưa đến nhận thức về niên đại và kỹ thuật xây dựng tháp; Khai quật đường dẫn vào khu thánh địa Mỹ Sơn đã làm rõ quy mô, kỹ thuật xây dựng và niên đại của di tích này; khai quật di tích Thạnh Trung Cần Thơ làm sáng tỏ bức tranh lịch sử giai đoạn đầu Công nguyên ở Nam Bộ xác định niên đại thuộc giai đoạn sớm của văn hoá Óc Eo khoảng từ thế kỷ I đến thế kỷ III.
Tiểu ban Khảo cổ học Dưới nước công bố kết quả khai quật thuyền cổ tại Hà Mãn Bắc Ninh cho thấy thuyền có hai thân chỉ còn phần chìm dưới nước với niên đại C14 là thế kỷ II - VIII; Khảo sát tàu Cẩm An (Hội An) cho thấy hiện vật thuyền có truyền thống biển Đông.
Có thể nhận thấy với những công bố đa dạng trải rộng từ Tiền sử, Sơ sử, Lịch sử, đến Champa – Óc Eo và khảo cổ học dưới nước, Hội thảo đã cho thấy hoạt động khảo cổ học Việt Nam mùa điền dã 2024-2025 diễn ra rất sôi nổi ở khắp mọi miền tổ quốc, đạt hiệu quả cao với nhiều thông tin khoa học mới, bổ sung vào nguồn cứ liệu thật, giúp các nhà khoa học có thể đi sâu nghiên cứu những vấn đề cơ bản của khảo cổ học Việt Nam, nhận thức rõ hơn về thực trạng các di tích, phương hướng trong mục tiêu bảo vệ, bảo tồn, nghiên cứu và phát huy các giá trị lịch sử - văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới.

GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm phát biểu tổng kết Hội thảo

 

Phát biểu tổng kết tại Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm đã nhiệt liệt cảm ơn các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành, các nhà khoa học và toàn thể các nhà khoa học đã dành thời gian về dự Hội thảo khoa học Những phát hiện mới về Khảo cổ học lần thứ 60 năm 2025. Đồng thời, khẳng định các tham luận và ý kiến trao đổi là những kinh nghiệm quý báu, tâm huyết, toàn diện về các nghiên cứu mới được thực hiện trong giai đoạn 2024-2025 giúp Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tiếp tục xây dựng và hoàn thiện chương trình về phát triển khảo cổ học Việt Nam, về văn hóa, con người trong thời kỳ mới.

Hội thảo Những phát hiện mới về Khảo cổ học hàng năm không chỉ là một diễn đàn khoa học mà còn là một biểu tượng sinh động cho tình đoàn kết đặc biệt và sự hợp tác bền chặt giữa những người có cùng quan tâm chung đến khảo cổ học Việt Nam. Những vấn đề khoa học được đào sâu và phân tích hệ thống, toàn diện tại Hội thảo sẽ trở thành những tài liệu quý giá, là luận cứ khoa học góp phần vào việc gợi mở chính sách quan trọng cho sự phát triển khảo cổ học của Việt Nam trong thời gian tới như đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao; khuyến khích các chương trình đào tạo liên kết; tăng cường huy động nguồn lực tài chính cho nghiên cứu, bảo tồn di sản; mở rộng hợp tác giữa các đơn vị, tổ chức trong và ngoài nước có kinh nghiệm để học hỏi và thu hút nguồn lực… đóng góp thiết thực vào công cuộc xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên hội nhập, vươn mình và phát triển của dân tộc Việt Nam./.

Tin bài: Ngô Văn Cường

 

 

Khai mạc Hội thảo Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025
Sáng ngày 13/11/2025, tại Hà Nội, Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) đã khai mạc Hội thảo Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025, sự kiện là hoạt động khoa học thường niên quan trọng của ngành Khảo cổ học Việt Nam. Trải qua 60 năm hình thành và phát triển (1965 - 2025), Hội thảo quốc gia này phản ánh tiến trình trưởng thành và đóng góp to lớn của khảo cổ học nước nhà trong đời sống khoa học, văn hóa và xã hội.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh đã nhiệt liệt chào mừng sự có mặt của toàn thể đại biểu, đánh giá cao ý nghĩa của Hội thảo và nhận định “trong suốt sáu thập kỷ qua, Hội thảo Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc đã trở thành truyền thống khoa học uy tín của Viện Khảo cổ học nói riêng và của ngành khảo cổ học Việt Nam nói chung. Hội thảo không chỉ là diễn đàn công bố những kết quả nghiên cứu mới nhất, mà còn là nơi gặp gỡ, kết nối và bồi đắp tinh thần học thuật của nhiều thế hệ các nhà khảo cổ học trong và ngoài nước”.Công bố 385 phát hiện mới trong nghiên cứu khảo cổ học - Ảnh 1.

PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm phát biểu chào mừng Hội thảo

Với 385 bài tham luận nhận được trong quá trình tổ chức, Hội thảo Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025 quy tụ những kết quả nghiên cứu mới nhất trên nhiều lĩnh vực như: Khảo cổ học Sơ sử và Nhà nước sớm, khảo cổ học Lịch sử, khảo cổ học Champa - Óc Eo, khảo cổ học dưới nước,… Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm tin tưởng các báo cáo và thảo luận tại Hội thảo sẽ mở ra nhiều hướng tiếp cận mới, quan trọng, đóng góp thiết thực vào việc nghiên cứu Khảo cổ học, Lịch sử và Văn hoá Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

TS. Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học phát biểu khai mạc Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho biết: Hội thảo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc thường niên đã đạt được những thành tựu rất to lớn, đóng góp xứng tầm vào việc nghiên cứu, lần tìm những trang sử xa xưa nhất của Tổ quốc - “Thời kỳ tổ tiên của tổ tiên ta”, chứng minh thời kỳ các vua Hùng dựng nước là có thật, góp phần quyết định đưa thời kỳ này vào Chính sử Việt Nam; Nhận diện rõ hơn thời kỳ Sơ sở và Nhà nước sơ khai ở Việt Nam; Đẩy mạnh việc nghiên cứu toàn diện các vấn đề khoa học thuộc các thời kỳ lịch sử; Cung cấp nguồn sử liệu có giá trị khoa học cao góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam; Tích cực quảng bá tri thức khảo cổ học với đông đảo công chúng và bạn bè quốc tế…

Kể từ Hội thảo Những phát hiện mới về Khảo cổ học lần thứ 59 năm 2024. Đến nay, ngành khảo cổ học và công chúng lại tiếp tục được chứng kiến những hoạt động khảo cổ học sôi nổi trên địa bàn cả nước với những phát hiện và thành quả nghiên cứu mới, đa dạng và có giá trị to lớn tại Hội thảo Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025 với hàng loạt các hoạt động nổi bật có thể kể tới như: Kết quả khai quật di tích Quỳnh Văn (Nghệ An), Mán Bạc (Ninh Bình, Cát Đồn (Hải Phòng), Vườn Chuối (Hà Nội), Phan Hiệp (Lâm Đồng), Plei Ring (Gia Lai), Kim Long, Cù Bị 4, Quảng Thành (Bà Rịa, Vũng Tàu), Cù Lao Rùa (Bình Dương); kết quả khai quật, thám sát thuyền cổ ở Bắc Ninh và Hội An đưa tới nhiều tranh luận học thuật… Những thành tựu này đã góp phần tích cực vào việc nhận thức diễn trình lịch sử dân tộc; Khẳng định giá trị to lớn của các nền văn hoá/văn minh/văn hiến của các cộng đòng cư dân cổ trên lãnh thổ Việt Nam ngày nay; Có ý nghĩa to lớn trong việc khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc trong phát triển kinh tế, xây dựng con người, văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Ngoài mặt là sự kiện khoa học và văn hoá có ý nghĩa đặc biệt, Hội thảo còn là dịp để các thế hệ khảo cổ học Việt Nam gặp gỡ, trao đổi học thuật, học hỏi và truyền lửa nghề nghiệp; Tăng cơ hội để Viện Khảo cổ học thúc đẩy các hoạt động hợp tác với các trường đại học, bảo tàng, khu di sản và các cơ quan nghiên cứu trong và ngoài nước… nhằm phát triển ngành khảo cổ học theo hướng ngày càng chuyên nghiệp và vững mạnh trong bối cảnh hội nhập quốc tế; Giới thiệu những thành tựu mới nhất của khảo cổ học Việt Nam đến giới học thuật và công chúng trong nước, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Tại phiên Khai mạc, đã có 6 tham luận được trình bày, nêu rõ các thành tựu nổi bật trong hoạt động nghiên cứu bao gồm: Báo cáo hoạt động khảo cổ học toàn quốc năm 2025; Báo cáo kết quả khai quật mái đá Ngườm (Thái Nguyên); Báo cáo kết quả khai quật Vườn Chuối (Hà Nội); Báo cáo hoạt động khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ; Báo cáo hoạt động khoa học của Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội; Báo cáo hoạt động khảo cổ học của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.


Toàn cảnh phiên khai mạc Hội thảo

Sau phiên Khai mạc, các nội dung thảo luận được Ban Tổ chức chia thành 4 tiểu ban bao gồm: Tiểu ban Khảo cổ học Tiền Sử; Tiểu ban Khảo cổ học Sơ sở và Nhà nước sớm; Tiểu ban Khảo cổ học Lịch sử; Tiểu ban Khảo cổ học Champa Óc Eo và Tiểu ban Khảo cổ học dưới nước. Hoạt động của các tiểu ban diễn ra từ chiều ngày 13/11 - 14/11/2025, tại trụ sở Viện Hàn lâm, số 1 Liễu Giai, Ngọc Hà, Hà Nội.

Tin bài: Nguyễn Thơ Đình

 
60 năm Hội thảo thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học (1965 - 2025)
Hội thảo “Thông báo Những phát hiện mới về Khảo cổ học” là hoạt động khoa học thường niên quan trọng của ngành Khảo cổ học Việt Nam. Trải qua 60 năm hình thành và phát triển (1965 - 2025), sự kiện này đã trở thành diễn đàn khoa học uy tín, phản ánh tiến trình trưởng thành và đóng góp to lớn của khảo cổ học nước nhà trong đời sống khoa học, văn hóa và xã hội.
Từ năm 1965 đến nay, Hội thảo “Những phát hiện mới về Khảo cổ học” đã trở thành nơi hội tụ của những nhà khảo cổ học và những người yêu di sản, qua đó là sự kết tinh của tinh thần nghiên cứu bền bỉ, sáng tạo và đoàn kết của giới khảo cổ học Việt Nam. Trong hành trình ấy, các thế hệ nhà khảo cổ học đã khám phá và làm sáng tỏ những giai đoạn sớm nhất của lịch sử dân tộc; chứng minh tính xác thực của thời đại các Vua Hùng, góp phần đưa giai đoạn này vào chính sử Việt Nam; nghiên cứu toàn diện về các nền văn hóa khảo cổ trên khắp cả nước, góp phần bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa; cung cấp sử liệu vật chất có giá trị cao phục vụ nghiên cứu và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải Tổ quốc;  đẩy mạnh hợp tác quốc tế, quảng bá tri thức khảo cổ học Việt Nam đến bạn bè thế giới. Từ những ngày đầu trong hoàn cảnh chiến tranh gian khổ, với điều kiện và phương tiện làm việc còn hạn chế, đến nay ngành khảo cổ học đã phát triển mạnh mẽ, hiện đại, đa dạng và chuyên sâu, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Hội thảo “Những phát hiện mới về Khảo cổ học” không chỉ là nơi trao đổi học thuật và tranh luận khoa học, mà còn là dịp để các thế hệ khảo cổ học Việt Nam gặp gỡ, trao đổi học thuật, học hỏi và truyền lửa nghề nghiệp. Đây cũng là cơ hội tăng cường hợp tác giữa Viện Khảo cổ học, các trường đại học, bảo tàng, khu di sản và các cơ quan nghiên cứu trong và ngoài nước nhằm phát triển ngành khảo cổ học ngày càng chuyên nghiệp và vững mạnh trong hội nhập quốc tế.

Hội thảo khoa học “Thông báo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 - năm 2025” sẽ được tổ chức vào ngày 13 - 14/11/2025 tại Thủ đô Hà Nội. Sự kiện có ý nghĩa khoa học và văn hóa đặc biệt, mang tầm quốc gia và quốc tế, giới thiệu những thành tựu mới nhất của khảo cổ học Việt Nam đến giới học thuật và công chúng trong nước, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Hội thảo Thông báo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 - năm 2025

Kỷ niệm 60 năm Hội thảo “Những phát hiện mới về Khảo cổ học” là dịp để tôn vinh những đóng góp to lớn của các thế hệ nhà khảo cổ học Việt Nam, đồng thời khơi dậy niềm tự hào và tinh thần đoàn kết, sáng tạo vì sự nghiệp khoa học và văn hóa của dân tộc. Viện Khảo cổ học Việt Nam trân trọng chào mừng và kính mời các nhà khoa học, đồng nghiệp, sinh viên, cùng công chúng yêu di sản tham dự Hội thảo Thông báo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 - năm 2025. Cùng nhau, chúng ta viết tiếp hành trình của Khảo cổ học Việt Nam - vì một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
TS. Ngô Văn Cường - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Khảo cổ học
Trưng bày chuyên đề và công bố kết quả khai quật di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối năm 2025
Kết quả nghiên cứu di tích Vườn Chuối, xã Hoài Đức (Hà Nội) - địa điểm khảo cổ tiêu biểu cho thời đại Kim khí ở Hà Nội và miền Bắc Việt Nam sẽ được giới thiệu tại trưng bày chuyên đề “Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối” tại Bảo tàng Hà Nội. Dịp này, Ban tổ chức sẽ công bố kết quả khai quật khảo cổ học, chỉnh lý khoa học di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, năm 2025.

Những ngày giữa tháng 11, Bảo tàng Hà Nội dành một không gian đặc biệt để tôn vinh giá trị của Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối qua trưng bày chuyên đề "Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối".

Di chỉ Vườn Chuối là điểm cư trú lâu dài của cộng đồng người Việt cổ trước khi bị chìm trong quên lãng và lần đầu được phát hiện vào năm 1969. Từ đó đến nay, di chỉ đã được khai quật 11 lần để phục vụ nghiên cứu, đặc biệt là những cuộc khai quật quy mô lớn trong những năm gần đây.

10115-3811.jpg
Hệ thống di vật đồ sộ được tìm thấy tại Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối

Trưng bày giới thiệu gần 1.000 tài liệu, hiện vật, tư liệu, hình ảnh và bản đồ họa mô phỏng đời sống cư dân cổ Vườn Chuối qua nhiều thời kỳ.

Những tư liệu gốc, cùng với hình ảnh, tư liệu liên quan được chia thành 5 phần: Hành trình khám phá; hội tụ và kết tinh các nền văn hóa; bảo vệ, phát huy giá trị di sản di chỉ Vườn Chuối; các nhà khoa học gắn với Vườn Chuối; góc trải nghiệm làm nhà khảo cổ học.

 

Trong đó, "Hành trình khám phá" kể lại quá trình suốt mấy chục năm, từ những phát hiện đầu tiên cách đây hơn nửa thế kỷ, đến những cuộc khai quật trên quy mô lớn gần đây.

Phần được nhiều người quan tâm nhất là trưng bày các hình ảnh, tư liệu mang tên "Hội tụ và kết kinh các nền văn hóa". Tại đây, công chúng được khám phá, tìm hiểu hàng loạt hiện vật gốc về đời sống cư dân Việt cổ tại Di chỉ Vườn Chuối, từ những công cụ lao động, vật dụng sinh hoạt thường ngày, cho đến vũ khí, đồ trang sức… bằng nhiều chất liệu khác nhau: Đồng, gốm, đá…

Những hiện vật được trưng bày giúp công chúng hiểu rõ giá trị của Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối. Đó là một không gian cư trú (làng cổ) liên tục của người Việt cổ, bắt đầu từ cách đây gần 4.000 năm. Không gian này được sử dụng liên tục qua hàng ngàn năm tiếp theo, trải qua nhiều nhiều giai đoạn phát triển văn hóa, từ văn hóa Phùng Nguyên-Đồng Đậu-Gò Mun đến Đông Sơn và Hậu Đông Sơn. Hiếm có di chỉ nào có tính liên tục qua thời gian dài, qua nhiều nền văn hóa như vậy trên đất nước ta.

10116-662.jpg
Nhiều di vật được chế tác tinh xảo cho thấy trình độ tay nghề cao của cư dân Việt cổ

Việc trưng bày ứng dụng công nghệ 3D, 3D mapping và phim ngắn tái hiện đời sống cư dân Việt cổ tại Di chỉ Vườn Chuối giúp công chúng trải nghiệm trực quan, sinh động hơn về lịch sử Thăng Long từ buổi bình minh văn hóa Việt.

Một không gian khá thú vị được giới thiệu là "Góc trải nghiệm làm nhà khảo cổ học". Không gian này thu hút khá nhiều bạn trẻ đến khám phá, tìm hiểu.

Trong dịp này, Ban tổ chức cũng ra mắt ấn phẩm sách “Khám phá Vườn Chuối (Hà Nội) qua mùa khai quật năm 2024-2025”. Cuốn sách giới thiệu về hành trình khám phá di tích; giới thiệu những phát hiện và nhận thức mới từ kết quả khai quật nghiên cứu năm 2024-2025, khẳng định Vườn Chuối là nơi hội tụ và kết tinh giá trị văn hóa Việt cổ và sức sống từ Di sản khảo cổ Vườn Chuối trong cuộc sống đương đại.

Tiếp tục lan tỏa giá trị di sản

Năm 1969, Di tích khảo cổ học Vườn Chuối lần đầu được phát hiện. Ngay từ buổi đầu đó, dù mới một phần nhỏ giá trị phát lộ và nghiên cứu, các nhà khoa học đã nhận ra giá trị đặc biệt của di chỉ này.

Tiếp sau đó, nhiều cuộc khai quật được tiến hành, song Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối chưa được quan tâm triển khai các biện pháp bảo vệ phù hợp và luôn đứng trước nguy cơ bị xâm hại.

Từ năm 2018, nhiều nhà khoa học đề xuất sớm làm hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di chỉ Vườn Chuối là Di tích quốc gia.

Dù chưa được công nhận, nhưng thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều hoạt động nghiên cứu. Đặc biệt, cuộc khai quật khu vực phía tây khu di chỉ từ tháng 3/2024 đến tháng 3/2025 trên diện tích 6.000m² đã làm xuất lộ cơ bản không gian phân bố, những dấu tích quan trọng liên quan khu vực cư trú, dấu tích sinh hoạt hằng ngày, các công xưởng chế tác đồ đá, đồ gỗ, nơi chôn cất người chết và nhiều di vật tiêu biểu của giai đoạn văn hóa tiền Đông Sơn-Đông Sơn.

Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Nguyễn Tiến Đà cho biết: “Những tư liệu từ cuộc khai quật năm 2024 và đợt chỉnh lý khoa học năm 2025 tiếp tục bổ sung nguồn sử liệu, khẳng định giá trị lịch sử-văn hóa đặc biệt quan trọng của Di tích Vườn Chuối trong thời đại kim khí ở miền bắc Việt Nam”.

10117-6845.jpg
Bộ sưu tập rìu đồng hết sức phong phú

Sau khi khai quật ở quy mô lớn, các nhà khoa học đã tiến hành chỉnh lý, nghiên cứu và nhiều vấn đề tiếp tục được làm sáng tỏ. Kết quả nghiên cứu, chỉnh lý cho thấy, không chỉ là nơi phát hiện khối lượng di vật khảo cổ lớn, mà Vườn Chuối từng là nơi cư trú của một làng Việt cổ có tổ chức xã hội rõ ràng với sự phân công lao động, hệ thống nhà ở, hào nước và khu vực sản xuất-sinh hoạt phân bố hợp lý.

Các chuyên gia cũng phát hiện dấu tích tục nhổ răng cửa ở người trưởng thành phổ biến trong giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên muộn, cách nay khoảng 3.500 năm hay nghề chế tác đồ ngọc, đồ gỗ, đồ gốm và đúc đồng đã đạt đến trình độ chuyên môn hóa cao.

Các phát hiện này khẳng định vai trò của cư dân Vườn Chuối trong tiến trình chiếm lĩnh và làm chủ vùng châu thổ sông Hồng, đặt nền tảng cho sự hình thành Nhà nước sơ khai của người Việt cổ.

Với giá trị lịch sử văn hóa độc đáo kể trên, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 3134/QĐ-UBND ngày 23/6/2025 công nhận Di tích khảo cổ học Vườn Chuối là Di tích cấp thành phố.

Như vậy, sau một hành trình dài đầy gian nan, Di tích khảo cổ học Vườn Chuối đã được bảo vệ một cách chính danh.

Hiện thành phố Hà Nội đã đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di tích khảo cổ học Vườn Chuối là Di tích cấp quốc gia để xứng tầm giá trị và có các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị tương xứng. Thậm chí, nhiều nhà khoa học cho rằng có thể hướng tới triển khai Công viên khảo cổ tại di tích quan trọng, độc đáo này.

Trưng bày chuyên đề và công bố kết quả khai quật di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối năm 2025 -0
Một trong số các hiện vật được khai quật tại di chỉ khảo cổ Vườn Chuối. 

Các sưu tập hiện vật được lựa chọn theo loại hình, chất liệu, kết hợp với việc dàn dựng không gian tái hiện hiện trường khai quật nhằm phục vụ nhu cầu tham quan, nghiên cứu khoa học, tìm hiểu về lịch sử văn hóa của người dân Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung, từ đó nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền và giáo dục di sản cho đông đảo công chúng. Đặc biệt, Ban tổ chức sẽ sử dụng một số thiết bị, công nghệ trình chiếu mới thể hiện nội dung trưng bày nhằm tăng sức lôi cuốn người xem.

Tin bài: Đoàn KCH Vườn Chuối tổng hợp

THÔNG BÁO XÉT DUYỆT QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NĂM 2024
Căn cứ Thông tư số 137/2017/TT-BTC ngày 25/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định xét duyệt, thẩm định, thông báo và tổng hợp quyết toán năm;
Căn cứ Báo cáo quyết toán ngân sách năm 2023 của Viện Khảo cổ học và Biên bản xét duyệt quyết toán ngân sách ngày 17/4/2025 giữa Viện Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và Viện Khảo cổ học;
Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam về thông báo xét duyệt quyết toán ngân sách năm 2024 của Viện Khảo cổ học; Mã chương: 045
Chi tiết xem các file đính kèm
Hội thảo thông báo sơ bộ kết quả thăm dò, khai quật khảo cổ khu vực nhà mẫu chùa Cự Linh thuộc di tích kiến trúc – nghệ thuật đền Trấn Vũ (Long Biên, Hà Nội)
Sáng ngày 19 tháng 9 năm 2025, tại phường Long Biên, thành phố Hà Nội, Viện Khảo cổ học phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, UBND phường Long Biên công bố kết quả khai quật khảo cổ học khu vực nhà Mẫu chùa Cự Linh thuộc di tích kiến trúc nghệ thuật đền Trấn Vũ. Dự Hội nghị, Viện Khảo cổ có Viện trưởng Hà Văn Cẩn cùng cán bộ của Viện, đại diện Sở Văn hóa Thể thao, Bảo tàng Hà Nội; Cục di sản (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Ban Quản lý Dự án Đầu tư – Hạ tầng phường Long Biên.

Các đại biểu tham dự Hội thảo tại khu di tích Đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Ngô Cường)

Các đại biểu tham dự Hội thảo tại khu di tích Đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Ngô Cường)
 
Các đại biểu tham dự Hội thảo tại khu di tích Đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Ngô Cường)
 
Các đại biểu tham dự Hội thảo tại khu di tích Đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Ngô Cường)
Thực hiện Quyết định số 2333/QĐ-BVHTTDL ngày 03/7/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc thăm dò, khai quật khảo cổ. Từ tháng 8 đến nay, Viện Khảo cổ học đã phối hợp với Bảo tàng Hà Nội và các cơ quan liên quan tiến hành thăm dò, khai quật khảo cổ tại khu vực Nhà Mẫu chùa Cự Linh thuộc di tích kiến trúc - nghệ thuật đền Trấn Vũ, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.

Khai quật, thăm dò khu vực nhà mẫu chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Đoàn khai quật Viện KCH)

Khai quật, thăm dò khu vực nhà mẫu chùa Cự Linh, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Đoàn khai quật Viện KCH)

Móng kiến trúc thời Lê sơ nằm trên lớp ngói thời Trần (Ảnh: Đoàn khai quật Viện KCH)

Các giai đoạn kiến trúc nằm dưới móng đền Trấn Vũ, Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Ngô Cường)
Qua hơn 1 tháng thăm dò, khai quật trên diện tích 200m², các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều lớp kiến trúc, di vật có giá trị, phản ánh lịch sử lâu dài và liên tục của di tích. Đó là lớp kiến trúc thời Trần với lớp đất phù sa xen dày ngói vỡ, phản ánh nền đất đắp thời Trần (thế kỷ XIII – XIV), chứng tỏ ở đây tồn tại công trình lợp ngói thời Trần. Khu vực khai quật đã phát hiện đơn nguyên kiến trúc được xếp bằng gạch vồ màu đỏ. Nhận diện sơ bộ có thể nhận định là phần bó nền hậu cung đền Trấn Vũ thời Lê sơ. Lớp kiến trúc thời Lê Trung hưng là đoạn móng tường được xây dựng bằng gạch vồ màu xám nằm ở chân móng tường hậu cung đền Trấn Vũ (hiện đại). Móng gạch này nằm trên bó nền kiến trúc thời Lê sơ. Đồng thời mặt trên của móng thời Lê Trung hưng được thời Nguyễn sử dụng làm móng của công trình đền Trấn Vũ sau này. Cuộc khai quật đã tìm thấy nhiều di vật gồm các loại hình như bao nung, đồ sành, gốm men có niên đại từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XX.
Kết quả khai quật làm xuất lộ nhiều di tích kiến trúc quý báu chứng minh đền Trấn Vũ – chùa Cự Linh được xây dựng từ sớm, trải qua một quá trình hình thành và phát triển từ thời Trần, Lê Sơ, Lê Trung hưng, thời Nguyễn, đồng thời làm sáng tỏ thêm nhiều giá trị lịch sử, văn hóa của quần thể di tích  tôn giáo – tín ngưỡng này gắn bó chặt chẽ với không gian văn hóa ở bờ bắc Sông Hồng, đồng thời cung cấp những tư liệu vật chất phục vụ công tác trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
Tin bài: Ngô Cường (Viện Khảo cổ học)
ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM LẦN THỨ XX, NHIỆM KỲ 2025 - 2030 THÀNH CÔNG TỐT ĐẸP
ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM LẦN THỨ XX, NHIỆM KỲ 2025 - 2030 THÀNH CÔNG TỐT ĐẸP
                     
Ngày 13 và sáng ngày 14 tháng 8 năm 2025, tại trụ sở số 1 Liễu Giai, Phường Ngọc Hà, thành phố Hà Nội, Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã tiến hành Đại hội Đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Tham dự Đại hội, có đồng chí Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đại diện của Đảng ủy Chính phủ, một số bộ, ban ngành Trung ương. Về phía Đảng ủy Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) có đồng chí Phan Chí Hiếu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm; các đồng chí Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; các đồng chí trong Ban Chấp hành Đảng bộ, Ban Thường vụ Đảng ủy Viện Hàn lâm cùng sự tham dự của 149 đảng viên đại diện cho 810 đảng viên trong toàn Đảng bộ Viện Hàn lâm.
Đại hội Đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030 là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, nhằm đánh giá kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ thực hiện nhiệm vụ chính trị nhiệm kỳ 2020 - 2025, là dịp để Đảng bộ Viện xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp trong nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, với sự nỗ lực và quyết tâm cao, Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH đã từng bước vượt qua nhiều khó khăn, khắc phục các khuyết điểm, đạt được nhiều kết quả. Phương thức lãnh đạo và hoạt động của tổ chức Đảng được đổi mới. Việc thực hiện nhiệm vụ chính trị đạt nhiều kết quả nổi bật, nhất là trong nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách. Chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học tăng mạnh. Đó là minh chứng cho tinh thần lao động sáng tạo, sự cống hiến của các thế hệ nhà khoa học, cán bộ, đảng viên của Viện, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp phát triển đất nước.
Thay mặt Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng ghi nhận nỗ lực và biểu dương những kết quả đạt được của Đảng ủy Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trong nhiệm kỳ vừa qua. Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam có vị trí rất quan trọng, là tổ chức nghiên cứu khoa học xã hội cơ bản hàng đầu của quốc gia; cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước nhằm hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Để tiếp tục phát huy vai trò và sứ mệnh quan trọng của Viện, Phó Thủ tướng đề nghị trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đảng bộ Viện Hàn lâm tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:
Thứ nhất, từng cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần đoàn kết, nhận thức sâu sắc, đầy đủ về vị trí, vai trò của công tác xây dựng đảng và hệ thống chính trị gắn với nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn của Viện và từng đơn vị. Đồng thời, phát huy vai trò hạt nhân lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng nhằm xây dựng cơ quan, đơn vị, đoàn kết, vững mạnh cả về tư tưởng, chính trị, tổ chức, kiểm tra và dân vận, xem đây là nhiệm vụ then chốt, bảo đảm cho thắng lợi của sự nghiệp đổi mới. Cùng với đó là thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình, diễn biến tư tưởng của đội ngũ cán bộ, đảng viên, người lao động để có biện pháp xử lý kịp thời, hiệu quả những vấn đề nảy sinh; Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng, đặc biệt là nguyên tắc tập trung dân chủ; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phòng chống tham nhũng, tiêu cực đối với các tổ chức Đảng và đảng viên, xem đây là nhiệm vụ thường xuyên, trọng yếu; tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, bảo đảm sự đồng thuận, kỷ cương và giữ vững kỷ luật trong Đảng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của Viện Hàn Lâm KHXH Việt Nam.
Thứ hai, tiếp tục tập trung năng lực nghiên cứu khoa học xã hội phục vụ các chủ trương, chính sách lớn và mục tiêu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế -xã hội theo định hướng XHCN. Phó Thủ tướng nhấn mạnh và cho rằng cần ưu tiên các lĩnh vực nghiên cứu có tính đột phá, nâng cao năng lực tư vấn chính sách và dự báo chiến lược để gắn kết chặt chẽ hơn nữa nghiên cứu với nhu cầu thực tiễn của xã hội. Bên cạnh đó, tập trung hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, mũi nhọn (think tank) có tầm cỡ khu vực và thế giới trên cơ sở tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức theo hướng hiệu lực, hiệu quả.
Thứ ba, chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học đầu ngành, các nhà khoa học trẻ tài năng; tạo cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, đặc biệt là các nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài; xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, năng động, khuyến khích Đổi mới sáng tạo.
Thứ tư, thúc đẩy chuyển đổi số và hợp tác quốc tế; chủ động tham gia vào mạng lưới nghiên cứu quốc tế, các chương trình khoa học xã hội lớn của thế giới. Tăng cường hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học hàng đầu thế giới, đặc biệt là thông qua các chương trình trao đổi nghiên cứu sinh và triển khai các công trình nghiên cứu chung; phát huy vai trò là cầu nối giữa nền khoa học xã hội trong nước và cộng đồng nghiên cứu quốc tế.
Thứ năm, tích cực tham gia đóng góp ý kiến vào văn kiện Đại hội XIV của Đảng, tham gia ý kiến vào các văn kiện và bầu đoàn đại biểu tham dự Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất.
Sau 2 ngày làm việc, Đại hội đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra. Đại hội sẽ tiếp thu đầy đủ các chỉ đạo toàn diện sâu sát của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng, trên cơ sở đó thống nhất phương hướng, mục tiêu và giải pháp trọng tâm cho nhiệm kỳ mới.
Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam nhiệm kỳ 2025 - 2030 gồm 21 đồng chí. Ban Chấp hành Đảng bộ Viện Hàn lâm nhiệm kỳ 2025-2030 đã bầu Ban Thường vụ gồm 07 đồng chí. Đồng chí Phan Chí Hiếu tiếp tục được các đại biểu tín nhiệm, tái đắc cử chức vụ Bí thư Đảng ủy Viện Hàn lâm. Ban Chấp hành cũng bầu Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Viện Hàn lâm gồm 05 đồng chí, trong đó đồng chí Đỗ Xuân Lân được bầu giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra. Đại hội đã bầu Đoàn đại biểu đi dự Đại hội Đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất, gồm 06 đồng chí Đại biểu chính thức và 03 đồng chí Đại biểu dự khuyết.
Đại hội diễn ra trong bối cảnh đặc biệt có ý nghĩa trong khi đất nước đang tiến hành cuộc cải cách về tổ chức bộ máy và hành chính, hướng về Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam bước vào nhiệm kỳ 2025 - 2030 với tinh thần “Đoàn kết, kỷ cương, trách nhiệm, sáng tạo, bứt phá”, sẵn sàng thực hiện thắng lợi các mục tiêu Nghị quyết Đại hội đã đề ra, góp phần xây dựng Viện Hàn lâm ngày càng phát triển, vững mạnh, đóng góp vào sự nghiệp phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

 

Quang cảnh Đại hội Đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030
(Ảnh tư liệu Văn phòng Đảng ủy).

 Thông qua Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030
(Ảnh: Ngô Văn Cường).
 (Ngô Văn Cường - Chi bộ Viện Khảo cổ học)

Trang

Cổng thông tin điện tử Viện Khảo cổ học
Cơ quan chủ quản: Viện Khảo cổ học - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
Chịu trách nhiệm nội dung: TS. Hà Văn Cẩn

61 Phan Chu Trinh, P. Cửa Nam, TP. Hà Nội

+8424 38255449
Copyright © 2016 by khaocohoc.gov.vn.
Thiết kế bởi VINNO
Tổng số lượt truy cập: 10297301
Số người đang online: 21